De ontspoorde

hogesnelheidstrein

traceren in Jana Schröders

Kadlites L9

Jana Schröder, Kadlites L9

Jana Schröder, Kadlites L9, 2018. 240 x 200 cm.
Acryl, grafiet en lood op canvas.

Orde scheppen in chaos of chaos scheppen in orde. We kunnen pogingen wagen. In de vorm van een letterbak sorteren of in een nog te bepalen vorm op het doek.
    Waar zijn de chaos en de orde op een leeg doek? De chaos is bedacht en eigenhandig geconstrueerd en daaruit kan vervolgens gemakkelijk orde worden geschapen. Jana Schröders schilderij Kadlites L9 gaat op zoek naar een alternatief antwoord op deze vraag. Met zijn ruim twee bij twee meter oppervlak trekt het doek de toeschouwer naar binnen in een web van vlugge krabbels, waar hij elk besef van plaats kwijtraakt. De aangezette lijnen zijn net zomin te volgen als de reacties die ze oproepen. Schröder schudt je heen en weer tussen noties van chaos en orde, versnellen en vertragen, definitief en onzeker. Jana Schröder (Brilon 1983) onderzoekt in Kadlites L9 hoe groot je chaos kan laten groeien met orde.
    Op een ondergrond van gele acrylverf brengt zij met potlood snelle halen aan, alsmaar het tempo opvoerend. Vervolgens slikt ze expres een hap lucht in door de lijnen uit te gummen. Het proces lijkt hierdoor in eerste instantie te vertragen, maar het tegenovergestelde gebeurt: de krabbels blijven resoluut staan. Schröder maakt gebruik van kopieerpotloden, een speciaal soort waarvan de afdruk, eenmaal achtergelaten, niet meer te verwijderen is. Het resultaat bestaat uit een mengeling van dikke, donkere krassen en half uitgegumde, lichte strepen. Het is als een hogesnelheidstrein die zich met horten en stoten voortbeweegt. Maar hoe je het ook wendt of keert, het potlood houdt stug vol. Zo’n definitieve factor accelereert het werk, laat het vastberaden op een eindpunt afstevenen. Waar is de ruimte voor chaos als het doel en de weg erheen zo duidelijk vastliggen?
    Buiten bereik. Het eindpunt, wanneer een werk ‘af’ is, markeert het moment waarop het uit handen wordt gegeven aan een nieuwe eigenaar. In diens handen loopt het proces door. Kopieerpotlood verandert namelijk van kleur wanneer het in contact komt met uv-licht, een verantwoordelijkheid die op de schouders van de eigenaar valt. Schröder laat zo de controle los en verruimt het speelveld voor chaos.
    Eigenlijk kunnen orde en chaos nooit samengaan zolang ze elkaar uitsluiten. Het kan niet anders of Schröder is zich ervan bewust dat de intentie om te maken iedere aanwezigheid van chaos bij voorbaat uitsluit. Maar door in Kadlites L9 opzettelijk te experimenteren met tegenstrijdige elementen probeert ze toch de mogelijke vorm die chaos kan aannemen op het doek te suggereren. Met dit spel ontregelt Schröder de toeschouwer en spoort ze hem aan – in een poging zijn weg terug te vinden – de verhouding tussen chaos en orde te onderzoeken. Wat zij weet, en wat de toeschouwer niet weet, is dat dit onderzoek geen einde kent. Hiermee ziet ze toch kans chaos te creëren, alleen niet op het doek, maar in het hoofd van de toeschouwer.

Zazie Duinker (Delft, 2001) studeert Arts, Media en Society aan de Universiteit Leiden. Ze houdt zich vooral bezig met kunst, fotografie en filosofie.